Pismo o dżumie Jana Amosa Komeńskiego - Marcin Błaszkowski Home Page

Od wielu lat w regionalistyce Leszna mówi się o anonimowym druku o dżumie, który powstał w Lesznie. I choć anonimowy, tradycyjnie podaje się Jana Amosa Komeńskiego jako autora tego tekstu.

Utwór od kilku lat jest dostępny na stronach Cyfrowej Biblioteki Śląskiej. Jest on napisany w języku niemieckim, oczywiście z epoki Komeńskiego, czyli z początku XVII w. W takiej formie druk nie może liczyć na większą liczbę odbiorców. Myślę, że to wielka szkoda, bo może on być swego rodzaju fundamentem kultury Leszna. Być może nie tylko Leszna?

Z Biblioteki i Archiwum im. B.R. Tschammera w Cieszynie otrzymałem znacznie lepszą kopię tego utworu i przystąpiłem do pracy.

Nieoficjalnie się mówi, że druk jest na tyle rzadki, że w katalogach notowana jest jedynie jego obecność właśnie w Cieszynie. Jeden z pracowników biblioteki mówił, że do biblioteki przybywają goście z różnych krajów, którzy chcą się zapoznać z tym drukiem.
Poza tym, że ów tekst jest drukiem leszczyńskim, co jest interesujące, to jest on jednym z utworów Jana Amosa Komeńskiego, postaci kluczowej dla kultury europejskiej. Okazało się, że autorstwo Komeńskiego jest w zasadzie niepodważalne, bo istnieje jego czeskie tłumaczenie, także wydrukowane, a tam autor został podany.

Podjąłem pracę nad drukiem, jego przekład jest bardzo zaawansowany. Okazuje się, że tekst zawiera kilka faktów dotyczących Leszna, choć nie należy oczekiwać, że jest to powieść o Lesznie. Jedną z ciekawostek, którą na obecnym etapie chciałem upublicznić jest obecność w druku leszczyńskich wodociągów.

Kilka miesięcy temu odnaleziono w Lesznie fragment wodociągów drewnianych z tamtej epoki. Fragment takiej rury ma być eksponowany w muzeum przy Zakładzie Wodociągów w Lesznie. Są to więc „smaczki”, które ukazują, jak głęboko może sięgać kultura i historia.
O dżumie pisano wiele w historii Europy ale jak się okazuje jej przebieg w Europie Środkowej jest prawie w ogóle nie udokumentowany. Dane szczegółowe są prawie nieznane.

Druk Komeńskiego pragnę wydać z pismem znajdującym się w Achiwum Braci Czeskich. To pismo pochodzi z 1710 r., w części udostępniłem je w Roczniku Leszczyńskim w 2011 r. Warto dodać, że Archiwum Braci Czeskich ma być wkrótce wpisane na Listę Pamięci Świata przy UNESCO. Przekłady i wprowadzenie w obieg powszechny tych utworów jest z tych powodów bardzo cenną działalnością, bo podwyższa rangę leszczyńskich badań regionalistycznych.

Prace trwają i jeszcze jakiś czas pewnie trwać będą. Życzliwych proszę o kontakt, jeśli jakiekolwiek dane i informacje w tym temacie posiadają.

Zdjęcie: okładka druku. Tytuł w przekładzie na polski oznacza:
"Krótkie sprawozdanie o dżumie autorstwa wspólnoty czeskobraterskiej pozostającej na wygnaniu w Lesznie spisane z tej niecodziennej przyczyny, że owa epidemia zebrała w tutaj groźny plon. Sprawozdanie z pewnych względów zostało przełożone na język niemiecki oraz oddane do druku. W roku 1631"